Ο ενοποιημένος δήμος Κερατσινίου – Δραπετσώνας προήλθε από τη συνένωση των δήμων Κερατσινίου και Δραπετσώνας σύμφωνα με το πνεύμα της διοκητικής μεταρρύθμισης «Πρόγραμμα Καλλικράτης», την 1η Ιανουαρίου 2011 και αποτελείται από τις κοινότητες Κερατσινίου και Δραπετσώνας.
Στην επικράτειά του εντάσσονται δύο πρώην βιομηχανικά κέντρα, των πόλεων του Κερατσινίου και της Δραπετσώνας, ενώ καλείται να αναπτύξει δράσεις στην κατεύθυνση της αστικής αναζοωγόνησης, όπως προκύπτει και από την πολιτική κατεύθυνση της κεντρικής εξουσίας, προκειμένου να προτείνει ένα διαφορετικό μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης. Εξάλλου, το οικονομικό μοντέλο της πόλης ως είθισται, έχει καταρρεύσει, και σύμφωνα με το νέο θεσμικό πλαίσιο, η τοπική αυτοδιοίκηση οφείλει να δώσει τις κατευθύνσεις για να προσελκύσει επιχειρηματικές επενδύσεις, αλλά και να εξασφαλίσει την κοινωνική συνοχή και την περιβαλλοντική ισορροπία.
Ταυτόχρονα, ως απόρροια της συνένωσης, καλείται να οικοδομήσει μια σύγχρονη ταυτότητα του νέου Δήμου, που θα είναι απαλλαγμένη από τα τρωτά σημεία του παρελθόντος και θα συνάδει με το όραμα για το μέλλον της περιοχής.
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες, τόσο ως οικονομικός κλάδος, ως πεδίο άσκησης πολιτικής, ως κοινωνική δραστηριότητα, αλλά και ως στοιχείο της ταυτότητας μιας κοινότητας και μιας πόλης, αδιαμφισβήτητα βρίσκονται στο επίκεντρο αυτών των προσπαθειών.
Τα τελευταία μάλιστα είκοσι χρόνια, μία από τις σημαντικότερες εξελίξεις στην τοπική διακυβέρνηση του αστικού χώρου και των πληθυσμών του είναι η καθολική αποδοχή της άποψης ότι η μέριμνα για πρόσβαση στους πολιτιστικούς πόρους και την κατανάλωσή τους συνιστά κεντρικό σημείο των επιτυχημένων στρατηγικών αστικής ανάπτυξης. Η ιδέα ότι ο πολιτισμός που πλέον διευρύνεται ως έννοια και περιλαμβάνει κοινωνικούς, οικονομικούς και πολιτικούς στόχους μπορεί να λειτουργήσει ως φορέας της αστικής οικονομικής ανάπτυξης, συνάδει με την επικρατούσα αντίληψη σύμφωνα με την οποία οι πόλεις επιζητούν την ενίσχυση της ανταγωνιστικής τους θέσης.
Ο πολιτισμός παρέχει μια ισχυρή εναλλακτική στο μεταβιομηχανικό κόσμο. Για το λόγο αυτό, οι πόλεις επιχείρησαν να ενσωματώσουν την παραγωγή και την κατανάλωση του πολιτισμού ως τμήματα των προσπαθειών τους για τη διατήρηση ενός νέου βιομηχανικού μέλλοντος. Πέραν της ικανότητάς του να προσφέρει ισχυρά μέσα για την προσέλκυση δημιουργικών ανθρώπων σε μια πόλη, η κυριαρχία του πολιτισμού έχει βαθιές διαβρωτικές ή τουλάχιστον μετασχηματιστικές επιδράσεις στις επιμέρους τοπικές κουλτούρες.
Μέσα από τους μηχανισμούς της πολιτιστικής βιομηχανίας, διαμορφώνονται ταυτότητες καθώς επίσης αναπτύσσονται τοπικές οικονομίες σε μια αστική κοινωνία που ενδιαφέρεται όχι μόνο για την παράδοση αλλά και για ξένες κουλτούρες και τρόπους ζωής, που θεωρούνται βέβαια οικείοι μέσω των ΜΜΕ και από τις διάφορες μορφές αλληλεπίδρασης. Ο νέος παγκόσμιος πολιτισμός με άλλα λόγια είναι κυρίαρχα εμπορευματοποιημένος, απαλλαγμένος από ρίζες ή τόπους.
Ως εκ τούτου, η παρουσία ενός ισχυρού «πολιτικού πολιτισμού», ενός πολιτισμού δηλαδή που θα χαρακτηρίζει την πόλη και θα διαποτίζει τις διεργασίες που πραγματοποιούνται εντός αυτής, θεωρείται απαραίτητο στοιχείο για την χάραξη δημοκρατικής πολιτικής και τη διάπλαση ενεργών δημοτών, οι οποίοι δεν αρκούνται στο να παραμένουν απλοί θεατές και αποδέκτες των κοινωνικών και πολιτικών δρωμένων, αλλά διαμορφώνουν με τη δράση τους τις εξελίξεις στην πόλη τους. Ο πολιτιστικός σχεδιασμός αναδεικνύεται στην κατεύθυνση αυτή σε αποτελεσματικό μέσο με τον οποίο οι αρχές της πόλης απευθύνονται στον πολίτη και κρίνεται αναγκαίος για την ανάπτυξη μιας οικονομικά εύρωστης πόλης, ιδίως εκείνης που φιλοδοξεί να είναι ανταγωνιστική σε ένα παγκόσμιο δίκτυο δημιουργικών πόλεων.
Στο πνεύμα αυτό, αναπτύσσονται πρωτοβουλίες όπως η προώθηση της πολιτιστικής δραστηριότητας, η ανέγερση και διαμόρφωση πολιτιστικών χώρων και λοιπών χώρων αναψυχής και ψυχαγωγίας, που στοχεύουν, όπως προαναφέρθηκε, αφενός στην αναγέννηση του αστικού βίου και στην αναζωογόνηση της πόλης, αφετέρου επιδιώκουν την αναβίωση σοσιαλδημοκρατικών παραδόσεων, όπως είναι η συμμετοχική δημοκρατία κατά τόπους και οι συλλογικές αξίες.
Προκύπτει μάλιστα ότι οι πολιτιστικές στρατηγικές, οι οποίες παρουσιάζονται ως μέσα για την αναγέννηση του δημότη, ταυτίζονται με εκείνες που έχουν επινοηθεί για την προστασία της ακεραιότητας των δημόσιων οικοδομημάτων και του δημόσιου χώρου, και πιο συγκεκριμένα των οικοδομημάτων και των χώρων του κέντρου της πόλης. Η χωρικότητα, δηλαδή, βρίσκεται στην καρδιά της έννοιας του πολίτη και της ρητορικής του πολιτιστικού σχεδιασμού. Υποστηρίζεται μάλιστα ότι ο δημόσιος χώρος δημιουργεί πλήθος δημόσιων πολιτισμών και ως εκ τούτου ο επιστέφων πολιτισμός μιας πόλης είναι ο διάλογος ανάμεσά τους .
Η δόμηση της δημόσιας σφαίρας στηρίζεται στην ύπαρξη παραδοσιακών μορφών δημόσιου χώρου (πάρκων, πλατειών κ.λ.π.) και στην αναζωογόνησή τους μέσα από μια σειρά πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Η αξιοποίηση αυτή των δημόσιων χώρων και η σύνδεσή τους με τον πολιτισμό παραπέμπουν στην αρχαιοελληνική αγορά, το ρωμαϊκό forum και τις αυλές των μοναρχών του Μεσαίωνα. Μέσα από την πολιτιστική αναζωογόνηση του δημόσιου χώρου επιτυγχάνεται η αναγέννηση της τοπικής δημοκρατίας και η συγκρότηση της κοινοτικής ταυτότητας, κυρίως λόγω της συμμετοχής στα δρώμενα, της προαγωγής του διαλόγου και της ενδυνάμωσης των κοινωνικών δεσμών.
Για τους λόγους αυτούς, κρίνεται σκόπιμη η σύνταξη μιας ολοκληρωμένης μελέτης για την πολιτιστική πολιτική σε επίπεδο δήμου, που θα υποστηρίζει τις πολιτικές αποφάσεις και τα προγράμματα δράσης. Αυτή, εξάλλου, την ανάγκη φιλοδοξεί να ικανοποιήσει η παρούσα εργασία.
Κοινότητα Κερατσινίου
Προφίλ
Πρόκειται για ένα σύγχρονο αστικό κέντρο, ο οικιστικός ιστός του οποίου καλύπτει το μεγαλύτερο τμήμα της έκτασης που περιλαμβάνεται στα διοικητικά όρια της πόλης, με εξαίρεση τις βορειοδυτικές παρυφές της, οι οποίες δεν έχουν ακόμη ενταχθεί στο σχέδιο πόλεως. Η συνολική της έκταση ανέρχεται σε περίπου 8.000 τ.χλμ. συνορεύοντας με τον Πειραιά, τη Νίκαια, το Χαϊδάρι, το Πέραμα και φυσικά τη Δραπετσώνα.
Το όνομα της πόλης σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη προέρχεται από τις λέξεις κεράτια (φυτό) και Τζίνη ή Τσίνη (όνομα γαιοκτήμονα της περιόδου της Τουρκοκρατίας).
Ιστορία
Ο όρμος του Κερατσινίου, στην είσοδο του πορθμού της Σαλαμίνας και απέναντι από το ακρωτήριο Κυνόσουρα, χρησιμοποιήθηκε ως λιμάνι πολύ πριν την ίδρυση του Πειραιά. Εκεί βρισκόταν και η αρχαία κώμη των Θυμαιτάδων, όπου ναυπηγήθηκε και ο μισός στόλος του Θησέα με τον οποίο ανέλαβε την εκστρατεία κατά του Μίνωα. Η ίδρυσή της συνδέεται πιθανότατα με την άλωση της Τροίας στα μέσα του 13ου αι. π.Χ., όταν εγκαθίστανται δηλαδή στην περιοχή οι πρώτοι κάτοικοι. Ο Θυμαίτης ή Θυμοίτης ήταν ένας από αυτούς που επέμεναν να δεχθούν το Δούρειο Ίππο στην πόλη της Τροίας, ζητώντας εκ των προτέρων ως αντάλλαγμα από τους Αχαιούς τη δυνατότητα να εγκατασταθούν στην Ελλάδα.
Το Κερατσίνι εξυπηρετούσε ως λιμάνι τους Αθηναίους κυρίως στις συναλλαγές τους με τους Μεγαρείς. Εκτός από την εμπορική του χρήση, ο όρμος του Κερατσινίου ήταν πολύ σημαντικός ιχθυοπαραγωγικός τόπος, στοιχείο που προσέλκυσε την ανθρώπινη εγκατάσταση. Παράλληλα, οι κάτοικοι ασχολούνταν με το κυνήγι, τη ναυπηγική τέχνη και την παρασκευή οίνου από θυμάρι. Ο πλούσιος θαλάσσιος κόσμος της περιοχής στάθηκε η πρώτη αιτία για οικιστική ανάπτυξη, καθώς εδώ εγκαταστάθηκαν Φοίνικες, Μινύες, Πελασγοί, Καδμείοι και Θράκες.
Λίγα χρόνια πριν την εφαρμογή του μεγάλου οικονομικού προγράμματος του Θεμιστοκλή, η ανθρώπινη δραστηριότητα εντοπιζόταν μόνο στο Κερατσίνι. Στα χρόνια που ακολούθησαν ο δήμος των Θυμαιταδών, αν και έχασε ένα μέρος από την εμπορική δραστηριότητα που διεξαγόταν στην περιοχή, συνέχισε να παρουσιάζει οικιστική ανάπτυξη. Παράλληλα, πολλοί αρχαιολόγοι υποστηρίζουν ότι τμήμα του δήμου λειτουργούσε πιθανώς ως νεκροταφείο της ευρύτερης περιοχής. Η περιοχή εγκαταλείπεται λίγο πριν τη ναυμαχία της Σαλαμίνας και μπαίνει σε φάση παρακμής κατά τους ρωμαϊκούς και βυζαντινούς χρόνους.
Δεύτερη εγκατάλειψη γνωρίζει περί το 1688, όταν οι κάτοικοί της μετακινούνται στην Πελοπόννησο. Μετά το 1690, εκτάσεις διανέμονται σε Τούρκους γαιοκτήμονες. Το 1827 ο Καραϊσκάκης αποφασίζει να καταλάβει το Κερατσίνι για να ανοίξει δρόμο προς την Ακρόπολη, μετατρέποντας την περιοχή σε πεδίο αγώνων. Μετά την καταστροφή του 1827, η περιοχή μένει ακατοίκητη για κάποια χρόνια.
Μετά τη σύσταση του σύγχρονου ελληνικού κράτους, η σιδηροδρομική γραμμή του Πειραιά έδωσε νέα ώθηση στην περιοχή, όπου είχε εγκατασταθεί πληθυσμός ασχολούμενος με τη γεωργία, την κτηνοτροφία και τη μελισσοκομία. Η δομή της πειραϊκής οικονομίας, που στηρίζεται στο εμπόριο και τη βιομηχανία, επηρεάζει άμεσα και το Κερατσίνι. Η λειτουργία σφαγείων και λατομείων στην περιοχή είχε ως αποτέλεσμα την ίδρυση βιομηχανικών και βιοτεχνικών μονάδων, όπως βυρσοδεψεία, υαλουργεία, βαμβακουργεία, σιδηρουργεία και κλωστοϋφαντουργεία. Αυτά με τη σειρά τους οδήγησαν στην ίδρυση σαπωνοποιείων, αλευρόμυλων, οινοποιείων και μηχανουργείων.
Την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα εμφανίστηκαν και οι πρώτες βιομηχανίες σε κλάδους αιχμής, όπως οι χημικές βιομηχανίες, η τσιμεντοβιομηχανία και τα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς η στρατηγική θέση του Κερατσινίου, οδηγούσε σε μείωση του κόστους μεταφοράς των πρώτων υλών. Με το ίδιο επιχείρημα μεταφέρονται στην περιοχή και τα ναυπηγεία του Πειραιά. Έτσι, το Κερατσίνι μετατρέπεται σταδιακά σε χώρο εγκατάστασης βιομηχανικών εργατών, μεγάλο μέρος των οποίων προέρχεται από τα Δωδεκάνησα και την Αρμενία.
Τη σημαντικότερη, όμως, επίδραση στη σύνθεση του πληθυσμού του δέχεται το Κερατσίνι, μετά την μικρασιατική καταστροφή και την εγκατάσταση σε αυτό σημαντικού αριθμού προσφύγων από τη Μικρά Ασία, την Κωνσταντινούπολη και τον Πόντο. Η κοινωνική αφομοίωση των ανθρώπων αυτών δεν ήταν καθόλου εύκολη, καθώς υπήρχε μεγάλη σύγκρουση μεταξύ γηγενών και προσφύγων σε όλα τα επίπεδα της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Ωστόσο, παρά τα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι πρόσφυγες του Κερατσινίου συνέβαλαν τα μέγιστα στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής και στη δημιουργία μιας εργατούπολης που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ελληνική κοινωνία. Η αύξηση του πληθυσμού και η άσκηση πιέσεων από τα προσφυγικά σωματεία, οδήγησε την πολιτεία στην υλοποίηση έργων υποδομής, που θα έκαναν πιο ανθρώπινες τις συνθήκες διαβίωσης των κατοίκων της περιοχής.
Το Κερατσίνι βρίσκεται σε μια συνεχή διαδικασία αντιμετώπισης των πολυάριθμων κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων των κατοίκων του για περισσότερο από 15 χρόνια. Την κατάσταση έρχεται να δυσχεράνει ακόμη περισσότερο ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος και κυρίως η γερμανική κατοχή. Εδώ αναπτύσσεται ένα ισχυρό απελευθερωτικό κίνημα, με την οργάνωση του Κερατσινίου να αποτελεί μία από τις μαζικότερες και μεγαλύτερες του Πειραιά. Η αυλαία της αντίστασης του ελληνικού λαού απέναντι στον κατακτητή πέφτει στο Κερατσίνι τη 12η Οκτωβρίου 1944, με τη μάχη της Ηλεκτρικής, ενώ εδώ θα αποβιβαστεί η κυβέρνηση εθνικής ενότητας του Γεωργίου Παπανδρέου το πρωί της 18ης Οκτωβρίου και θα κατευθυνθεί μέσω της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου (σημερινή λεωφόρος Δημοκρατίας) προς την Αθήνα.
Ακολουθεί ο εμφύλιος, που μετατρέπει τη νήσο Ψυττάλλεια σε σταθμό συγκέντρωσης αντιφρονούντων από όπου ακολούθως διαβιβάζονται σε τόπους εξορίας. Μετά το πέρας του εμφυλίου, το Κερατσίνι, λόγω της θέσης και της βιομηχανικής παράδοσης που έχει αναπτύξει, προσελκύει πολλούς εσωτερικούς μετανάστες, οι περισσότεροι από τους οποίους προέρχονται από τα νησιά του Αιγαίου και κυρίως τη Σαντορίνη, τη Χίο, και τον Αργοσαρωνικό. Ένα άλλο τμήμα του πληθυσμού φαίνεται ότι προήλθε από εσωτερική μετακίνηση στο πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας και του Πειραιά. Ο κύριος κορμός του πληθυσμού πάντως εκτός από τις προαναφερθείσες ομάδες αποτελούνταν από Μανιάτες, Κρητικούς και Μικρασιάτες.
Στα νεότερα χρόνια φαίνεται ότι ο πληθυσμός του Δήμου Κερατσινίου γνώρισε ραγδαία αύξηση μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, με την υποδοχή σημαντικού αριθμού προσφύγων. Σύμφωνα με την πρώτη επίσημη απογραφή του 1928, όταν ακόμη το Κερατσίνι ανήκε διοικητικά στον Πειραιά ως συνοικισμός του, ο πληθυσμός του ήταν 27.256 (συμπεριλαμβανομένων και των κατοίκων των συνοικισμών Αμφιάλης, Αναλήψεως, Αναστάσεως, Ευγένειας και Ταμπουριών).
Πληθυσμός
Σύμφωνα με την απογραφή του 2001, στο Κερατσίνι κατοικούν 76.882 άτομα.
Κοινότητα Δραπετσώνας
Προφίλ
Η Δραπετσώνα είναι προάστιο της βιομηχανικής ζώνης του Πειραιά, συνορεύοντας φυσικά με το Κερατσίνι και καλύπτοντας έκταση περίπου 2 τετραγωνικών χιλιομέτρων σε μεγάλο τμήμα της οποίας οικοδομήθηκαν εργατικές κατοικίες. Αποτελείται από εκτάσεις με χαμηλό υψόμετρο και έχει έκταση περίπου 1,7 Κm2
Το όνομα της πόλης προέρχεται από την αρβανίτικη ονομασία του ρέματος και του κτηματία της περιοχής ντραπ (=ρέμα) + Τσώνης (ντραπιτσώνης , ντραπιτσώνα), καθ’ ορισμένους πιθανολογείται από παραφθορά του αρχαίου ονόματος ενός από τους τρεις λόφους του αρχαίου Πειραιά, και τέλος κατ΄ άλλους από τους μονίμως δραπέτες των παλαιών φυλακών των Βούρλων, που υπήρχαν στη περιοχή (δραπετοσώνα, δραπετσώνα). Σε χάρτες του 18ου και 19ου αιώνα η περιοχή εμφανίζεται ως DRAPEZON που πιθανότατα οφείλεται στο γεγονός ότι φιλοξενούσε πολλά ταφικά μνημεία και αποκαλεί το Τράπεζα (Τραπεζών). Μεταξύ των μνημείων συμπεριλαμβάνεται και το μνημείο του Θεμιστοκλή.
Ιστορία
Στην αρχαιότητα η Δραπετσώνα αποτελούσε έκταση της περιφέρειας του αττικού Δήμου Θυμαιτάδων του άστεως των Αθηνών, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση του Κλεισθένους.
Υπάρχουν αναφορές για την ύπαρξη αρχαίου ναού στην περιοχή, καθώς και κάποιου οικισμού του οποίου οι κάτοικοι ασχολούνταν κυρίως με την αλιεία. Οι δύο λόφοι που την πλαισιώνουν, μείωναν την ένταση του αέρα και παράλληλα λειτουργούσαν σαν «παρατηρητήρια» για τυχόν επιθέσεις. Γι αυτό και έπαιξε το δικό της ρόλο στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας το 480 π. Χ. Πάντως ο τόπος αυτός ήταν μια περιοχή γενικά έρημη, σχεδόν ακατοίκητη και με απόκρημνα μέρη, βραχώδη όλο τάφρους και ρεματιές.
Πρώτες ενδείξεις μαζικού εποικισμού παρατηρούνται το 1830, από νησιώτες και συγκροτείται ο οικισμός των Βούρλων του Πειραιά, από τα ομώνυμα βούρλα που φύτρωναν στις προσχώσεις στη σημερινή περιοχή του Ναού του Αγίου Διονυσίου, λειτούργησαν από το 1873 αρκετοί οίκοι ανοχής.
Η πρώτη εκκλησία της περιοχής, ο Άγιος Διονύσης, χτίστηκε γύρω στα 1805. Το 1834 ένα μέρος της περιοχής δόθηκε στον Πειραιά για να γίνει νεκροταφείο, υπό τον όρο να ανακαινιστεί ο ναός. Κατά τη μικρασιατική καταστροφή έρχεται το δεύτερο μεγάλο πληθυσμιακό κύμα και στήνεται ένας ακόμη προσφυγικός συνοικισμός, με ξύλινες παράγκες που διατηρήθηκαν μέχρι το 1968, όταν άρχισε η ανοικοδόμηση των προσφυγικών κατοικιών.
Στα προσεχή έτη ανθεί στην περιοχή το ρεμπέτικο τραγούδι, σε στέκια που συγκεντρώνουν τους μάγκες του Πειραιά, δίνοντας αργότερα τη σκυτάλη στα λαϊκό τραγούδι και τα αντίστοιχα κέντρα. Η Δραπετσώνα αποσπάστηκε διοικητικά από τη πόλη του Πειραιά ως κοινότητα το 1950 και υπάχθηκε στον τότε Δήμο Κερατσινίου. Ένα χρόνο μετά, το 1951 αναγνωρίστηκε ως αυτόνομος δήμος.
Από τον 19ο αιώνα η πόλη γίνεται από τα πιο βασικά τοπόσημα στην ευρύτερη βιομηχανική ζώνη του Πειραιά. Πλήθος κεφαλαίων και επενδύσεων εισρέουν στην περιοχή. Τα Ναυπηγεία Βασιλειάδη (1898-1912) ήταν η πρώτη μεγάλη λιμενική εγκατάσταση. Ακολούθησαν τα Λιπάσματα, το Βυρσοδεψείο, η ΑΓΕΤ Ηρακλής, το Γυψάδικο και οι πιο πρόσφατες εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών εταιρειών (SHELL, BP, MOBIL).
Για την στέγαση των βιομηχανικών εργατών ανεγείρονται το 1968 μεγάλα οικοδομικά συγκροτήματα εργατικών κατοικιών, παράλληλα με την απομάκρυνση των ξύλινων παραπηγμάτων από την περιοχή δυτικά του λιμένα και την απελευθέρωση του αρχαιολογικού χώρου της Ηετιωνείας.
Πληθυσμός
Ο πληθυσμός της ανέρχεται σύμφωνα με την απογραφή του 2001 σε 13.399 κατοίκους.
Πολιτιστική Φυσιογνωμία του Δήμου
Πολιτιστικό Προφίλ Δημοτών Κερατσινίου
Από έρευνα που διενεργήθηκε το 2005 για λογαριασμό της Δημοτικής Επιχείρησης Πολιτισμού Κερατσινίου προκύπτουν τα ακόλουθα αναφορικά με το πολιτιστικό προφίλ των δημοτών:
- Ως προς τη συμμετοχή σε πολιτιστικούς συλλόγους και καλλιτεχνικές ομάδες της περιοχής, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων (ποσοστό 95%) δίνει αρνητική απάντηση. Παρατηρείται δηλαδή μια τάση αποστασιοποίησης από πολιτιστικές οργανώσεις, δίκτυα και σχηματισμούς.
- Ως δημοφιλέστερος χώρος διασκέδασης αναδεικνύονται οι ταβέρνες (συχνότητα 30) και έπονται το σπίτι (συχνότητα 17) και οι καφετέριες (συχνότητα 16).
- Η πλειοψηφία των ερωτωμένων πηγαίνει στον κινηματογράφο σχεδόν ποτέ ή σπάνια, ενώ ανάλογη είναι η εικόνα για την επισκεψιμότητα στο θέατρο.
- Ως προς την αναγνωστική συμπεριφορά, το 35% των ερωτηθέντων δεν διαβάζουν σχεδόν κανένα βιβλίο, ενώ το 36% διαβάζει από 1 έως 4.
- Ως προς την επισκεψιμότητα σε δημοτικές βιβλιοθήκες τα δύο τελευταία χρόνια, το 88% δηλώνει ότι δεν έχει τύχει να επισκεφθεί κάποιο παράρτημα.
Από τα παραπάνω, προκύπτει ότι οι δημότες της περιοχής δεν έχουν αυξημένη πρόσβαση στα πολιτιστικά προϊόντα και η πολιτιστική συμπεριφορά τους εξαντλείται στα στοιχειώδη. Δυστυχώς απουσιάζουν πρόσθετα στοιχεία που να αφορούν στο πολιτιστικό προφίλ των δημοτών, τα οποία θα μας επέτρεπαν να συναγάγουμε ασφαλέστερα συμπεράσματα.
Πολιτιστικές Υποδομές
Στην περιοχή του Κερατσινίου λειτουργούν τέσσερα πολιτιστικά κέντρα (Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα Μερκούρη", Πολιτιστικό Κέντρο Ταμπουρίων, Πολιτιστικό Κέντρο Ευγένειας και Πολιτιστικό Κέντρο Αγίου Μηνά). Τα κέντρα αυτά, γνήσιοι πόλοι δημιουργίας και γνώσης, στεγάζουν τα καλλιτεχνικά και εκπαιδευτικά τμήματα και φιλοξενούν εκδηλώσεις, παραστάσεις, εκθέσεις, σεμινάρια που πραγματοποιούνται τόσο από το Δήμο όσο και από τους πολιτιστικούς και εκπαιδευτικούς φορείς της πόλης του Κερατσινίου (σχολεία, σύλλογοι, καλλιτεχνικές ομάδες κ.λ.π.).
Πολιτιστικό Κέντρο Μελίνα Μερκούρη
Διαθέτει θέατρο 230 θέσεων, εντευκτήριο, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, εκθεσιακό χώρο, βεστιάριο. Στεγάζει τμήματα ζωγραφικής, μουσικής χορού καθώς και το παράρτημα της δημοτικής βιβλιοθήκης.
Πολιτιστικό Κέντρο Ταμπουρίων «Αντώνης Σαμαράκης»
Διαθέτει εκθεσιακό χώρο, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων και στεγάζει μεγάλο μέρος των καλλιτεχνικών τμημάτων. Στο ισόγειο του κτιρίου βρίσκεται το Δημοτικό Θέατρο Κερατσινίου.
Πολιτιστικό Κέντρο Ευγένειας
Διαθέτει αίθουσες εκδηλώσεων, χορού και ζωγραφικής, καθώς επίσης στούντιο φωτογραφίας.
Πολιτιστικό Κέντρο Αγίου Μηνά
Διαθέτει αίθουσα ζωγραφικής και χορού, καθώς επίσης και αύλειο χώρο εκδηλώσεων.
Δημοτικό Θέατρο «Αντώνης Σαμαράκης»
Το θέατρο «Αντώνης Σαμαράκης» με χωρητικότητα 220 θέσεων είναι ένα υπερσύγχρονο κλειστό θέατρο, το οποίο είναι το μοναδικό στην περιοχή. Με την ανακαίνισή του το 2006 πέρασε σε μια νέα φάση άρρηκτα συνδεδεμένη με την πολιτιστική ανάπτυξη της πόλης του Κερατσινίου και έχει ήδη καθιερωθεί ως σύγχρονος χώρος τέχνης, ο οποίος φιλοδοξεί να στεγάζει κάθε πρωτοβουλία δημιουργικής έκφρασης των κατοίκων και των οργανώσεών τους.
Θέατρο «Μελίνα Μερκούρη»
Το θέατρο «Μελίνα Μερκούρη» στεγάζεται στο Πολιτιστικό Κέντρο Αμφιάλης και φιλοξενεί πολλαπλές δραστηριότητες (παραστάσεις, ομιλίες, σεμινάρια κ.λ.π.). Ο χώρος λειτουργεί και ως χειμερινός κινηματογράφος.
Θέατρο Πλατείας Πόντου
Το υπαίθριο θέατρο της Πλατείας Πόντου με θέα στη θάλασσα, αποτελεί ένα πολύ γραφικό χώρο, ο οποίος σταδιακά συνδέεται με την πολιτιστική δημιουργία, αναβαθμίζοντας την περιοχή.
Θέατρο Πάρκου «Ανδρέας Παπανδρέου»
Το υπαίθριο θέατρο του Πάρκου «Ανδρέας Παπανδρέου» φιλοξενεί μεγάλο μέρος των πολιτιστικών εκδηλώσεων που πραγματοποιούνται στο Κερατσίνι. Αρμονικά ενταγμένο στον περιβάλλοντα χώρο, προσφέρει μοναδικές στιγμές ψυχαγωγίας και χαλάρωσης στους θεατές.
Θερινός Δημοτικός Κινηματογράφος «Σινέ-Κατερίνα»
Πρόκειται για ένα θερινό κινηματογράφο από εκείνους που μαγεύουν και δροσίζουν τα καλοκαίρια μας. Σήμερα είναι ο μοναδικός στο Κερατσίνι και αποτελεί ιδιοκτησία του Δήμου. Οι προβολές επιλεγμένων ταινιών, το προσιτό εισιτήριο και οι γευστικές απολαύσεις του μπαρ κάνουν το φιλόξενο και γραφικό χώρο ελκυστικό για κάθε κάτοικο του Δήμου και του ευρύτερου Πειραιά.
Χειμερινός Δημοτικός Κινηματογράφος "Ρεξ"
Στον κινηματογράφο "Ρεξ" οι δημότες απολαμβάνουν στο φυσικό τους χώρο, δηλαδή τη σκοτεινή αίθουσα, καλλιτεχνικά αριστουργήματα τα οποία άφησαν ανεξίτηλο το σημάδι τους στην ιστορία της έβδομης τέχνης.
Θερινός Κινηματογράφος «Μελίνα»
Πρόκειται για έναν γραφικό κινηματογράφο που έχει αναχθεί σε σημείο συνάντησης των κινηματογραφόφιλων της ευρύτερης περιοχής του Πειραιά.
Καλλιτεχνικά Προγράμματα
Καλλιτεχνικά προγράμματα, τα οποία περιλαμβάνουν:
- Φωτογραφία
- Ξυλογλυπτική
- Βιτρώ
- Διακόσμηση
- Μάσκα – κόσμημα
- Αγιογραφία
- Ψηφιδωτό
- Ζωγραφική
- Σκίτσο – κόμικς
- Θεατρικό εργαστήρι
- Θεατρικό παιχνίδι
- Λάτιν – ευρωπαϊκούς χορούς
- Hip-hop
- Σύγχρονο χορό
- Μοντέρνο χορό - τζαζ
- Μπαλέτο
- Παραδοσιακούς χορούς
- Σύγχρονο τραγούδι
- Χορωδία
- ORFF
- Εκμάθηση κλασικών, σύγχρονων και παραδοσιακών μουσικών οργάνων
Καλλιτεχνικά Σχήματα
- Συγκρότημα ελληνικών χορών
- Συγκρότημα μοντέρνου χορού
- Φιλαρμονική
- Μεικτή Χορωδία Ενηλίκων
Ανάλυση SWOT
Ευκαιρίες
- Ανάπτυξη πολιτιστικής βιομηχανίας
- Συγκέντρωση πολιτιστικών υποδομών στα αστικά κέντρα
- Αναζωογόνηση πόλεων μέσω πολιτισμού
- Όξυνση ανταγωνισμού στον πολιτιστικό τομέα
- Οικονομοποίηση του πολιτισμού
- Τροποποίηση δημοτικών επιχειρήσεων
- Ενίσχυση δράσης κρατών – μελών για προστασία και ανάδειξη πολιτιστικής κληρονομιάς
- Προώθηση διακρατικής συνεργασίας στον τομέα του πολιτισμού
- Αναγνώριση πολιτισμικής ισοτιμίας κρατών – μελών
- Ευκαιρίες που παρέχονται από τον πολιτιστικό τουρισμό
- Διευρυμένη συμμετοχή στην πολιτιστική ζωή
- Ευκαιρίες για αυξημένη ζήτηση και προσφορά μέσω της παγκοσμιοποίησης
Απειλές
- Όξυνση ανταγωνισμού στον πολιτιστικό τομέα
- Οικονομοπoίηση του πολιτισμού
- Συρρίκνωση διαθέσιμων πόρων
- Διοικητική απορρύθμιση λόγω μεταρρύθμισης Καλλικράτη
Δυνατότητες
- Ανεκμετάλλευτα πολιτιστικά κοιτάσματα (βιομηχανική ιστορία και μνημεία, πολιτισμός προσφύγων, θάλασσα)
- Σημαντικό έργο στον τομέα της παραγωγής πολιτισμού
Αδυναμίες
- Ανεπάρκεια υποδομών (υπαίθριο θέατρο μεγάλης χωρητικότητας, πολυχώροι πολιτισμού, συνεδριακό κέντρο)
- Έλλειψη επιμόρφωσης προσωπικού σε ζητήματα πολιτιστικής διαχείρισης
- Έλλειψη δεδομένων για πολιτιστικό προφίλ δημοτών
- Αδυναμίες στην προβολή του έργου στον τομέα του πολιτισμού και στην εξεύρεση χορηγών
- Περιορισμένη εμπειρία του Δήμου στη διαχείριση ευρωπαϊκών προγραμμάτων
Στρατηγικός Σχεδιασμός
Ο δομημένος χώρος που συνδέεται με την έννοια της τοπικής αυτοδιοίκησης εκλαμβάνεται ως θεμελιώδες στοιχείο της πολιτισμένης ανθρώπινης ύπαρξης καθιστώντας υπεύθυνους τους δημοτικούς άρχοντες όσον αφορά στη διαμόρφωση της πολιτιστικής ταυτότητας της περιοχής τους. Η συγκρότηση της τελευταίας καθορίζεται από μια σειρά παραγόντων που διαφοροποιούνται σε διαπεριφερειακή βάση και σχετίζονται με την ιστορία, τις παραδόσεις, τη σύγχρονη καλλιτεχνική και πνευματική παραγωγή, το φυσικό περιβάλλον, την αστική ή αγροτική κοινωνική διάρθρωση κ.λ.π.
Η γενικευμένη τάση για διευρυμένη εξουσία των περιφερειακών διοικητικών μονάδων έναντι της κεντρικής διοίκησης συνάδει με το σύστημα της πολιτιστικής δημοκρατίας (cultural democracy), το οποίο διατυπώθηκε για πρώτη φορά στα πλαίσια της διακυβερνητικής διάσκεψης για τις πολιτιστικές πολιτικές στην Ευρώπη το 1972 στο Ελσίνκι. Σύμφωνα με αυτό, οι πολιτιστικές πρωτοβουλίες δεν εκπορεύονται από τις κεντρικές αρχές, αλλά αποτελούν αποκεντρωμένες δραστηριότητες. Οι πρωτοβουλίες αυτές διαμορφώνονται ανάμεσα στον πληθυσμό τοπικών κοινοτήτων που ζητά βοήθεια από τις αρχές που βρίσκονται στα διάφορα επίπεδα του πολιτικού συστήματος, προκειμένου να εφαρμόσει τα πολιτιστικά του σχέδια .
Σύμφωνα με ορισμένους θεωρητικούς, το μέγεθος και ο χαρακτήρας της παρέμβασης των δημοτικών αρχών στο πεδίο της πολιτιστικής πολιτικής καθορίζονται από μια σειρά μεταβλητών. Αυτές είναι: οι εθνικές στάσεις απέναντι στον πολιτισμό και την πολιτιστική πολιτική, η ιδεολογία των τοπικών αρχόντων, τα επίπεδα της τοπικής αυτονομίας, η προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων από την περιοχή, η διαμόρφωση της γεωγραφίας των εθνικών πολιτιστικών οικονομιών, το μέγεθος και η φύση της τοπικής αγοράς και η επίδραση ξένων μοντέλων πολιτιστικής πολιτικής .
Στη χώρα μας, πέραν της προστασίας των αρχαιολογικών χώρων και των μουσείων, τα οποία παραμένουν υπό τον άμεσο έλεγχο του Υπουργείου Πολιτισμού, η πλειοψηφία των έργων υποδομής και λειτουργικών προγραμμάτων σχετικών με τον πολιτισμό ελέγχεται και χρηματοδοτείται από τις τοπικές αρχές. Οι κυριότεροι τομείς στους οποίους μπορούμε να διακρίνουμε τις ενέργειες των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης που αφορούν στον πολιτισμό είναι: το θέατρο, η μουσική, ο χορός, οι εικαστικές τέχνες, ο κινηματογράφος, η καλλιτεχνική εκπαίδευση, τα γράμματα, ο λαϊκός πολιτισμός, τα πνευματικά κέντρα, τα συνέδρια και τα φεστιβάλ.
Όλα όσα προαναφέραμε καταδεικνύουν τον ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο που καλείται να διαδραματίσει η τοπική αυτοδιοίκηση ως προς τη χάραξη πολιτιστικής πολιτικής και τη διαμόρφωση ενός πλαισίου που να υποστηρίζει και να προάγει την καλλιτεχνική δημιουργία αλλά και να εξασφαλίζει τους διαύλους επικοινωνίας δια μέσου των οποίων οι καλλιτέχνες θα μπορέσουν να απευθυνθούν στο κοινό.
Όραμα
Να μετατρέψουμε την επικράτεια του νέου δήμου σε χώρο όπου ο καθένας επιθυμεί να ζει και να εργάζεται.
Αντικειμενικοί Σκοποί
Από το όραμα που διατυπώθηκε στην προηγούμενη παράγραφο, προκύπτουν οι ακόλουθοι επιδιωκόμενοι αντικειμενικοί σκοποί:
- η δημιουργία της σύγχρονης ταυτότητας του δήμου
- η δημιουργία και ενίσχυση μιας ανταγωνιστικής επωνυμίας
- η αναζωογόνηση της πόλης και η ουσιαστική επίλυση των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών προβλημάτων
- η διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής
- η προσέλκυση επενδύσεων
- η αειφόρος ανάπτυξη της περιοχής
- η αναβάθμιση του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων της περιοχής
- ο εκσυγχρονισμός και εμπλουτισμός των υφιστάμενων πολιτιστικών υποδομών και υπηρεσιών
Στρατηγική
Δημιουργία της σύγχρονης ταυτότητας του δήμου (city branding) με την υλοποίηση ενός προγράμματος αστικής αναζωογόνησης (urban regeneration) και την ανάληψη συντονισμένων δράσεων επανασχεδιασμού της ταυτότητας (re-branding).
Άξονες
Οι θεμελιώδεις άξονες πάνω στους οποίους αναπτύσσεται η σύγχρονη ταυτότητα της περιοχής και οι οποίοι μπορούν να αναχθούν σε συγκριτικά πλεονεκτήματα είναι:
η Θάλασσα
Η θάλασσα ως φυσικό στοιχείο του περιβάλλοντος αλλά και ως πλουτοπαραγωγικός πόρος της περιοχής τροφοδότησε τη ζωή και την έμπνευση των κατοίκων της ήδη από την αρχαιότητα. Στην επικράτεια του δήμου βρίσκεται το αρχαιότερο λιμάνι της Αττικής, ένας ιστορικός διαμετακομιστικός σταθμός αγαθών αλλά και ανθρώπων και η ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη που λειτουργεί από τους χρόνους του Θησέα. Μέσω των θαλάσσιων οδών μεταφέρθηκαν αμέτρητα εμπορεύματα, μετακινήθηκε ανυπολόγιστος αριθμός ανθρώπων, διακινήθηκαν αναρίθμητες ιδέες και διαδόθηκε μια πληθώρα πολιτισμών.
η Βιομηχανική Κληρονομιά
Η πλούσια βιομηχανική κληρονομιά, τα κατάλοιπα δηλαδή του βιομηχανικού πολιτισμού που έχουν ιστορική, τεχνολογική, κοινωνική, αρχιτεκτονική ή επιστημονική αξία Τα διάσπαρτα σε όλη την επικράτεια του δήμου μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς απετέλεσαν πόλους έλξης εργατών για δύο αιώνες, ενώ λειτούργησαν πολλές φορές ως φάροι της τοπικής ιστορίας και αναγνωρίσιμα σύμβολα της περιοχής.
το Προσφυγικό Στοιχείο
Είναι καταλυτικός ο ρόλος που διαδραμάτισαν οι διάφορες ομάδες προσφύγων, καθώς επίσης των εσωτερικών και εξωτερικών μεταναστών στην ιστορία του Κερατσινίου και της Δραπετσώνας. Η περιοχή λειτούργησε επί μακρόν, τόσο ως δρόμος διαφυγής, όσο και ως χώρος υποδοχής διαφόρων πληθυσμιακών ομάδων. Η κινητικότητα αυτή επέδρασε ποικιλοτρόπως στη διαμόρφωση της πολιτισμικής ταυτότητας της περιοχής, η οποία θα μπορούσε να περιγραφεί ως ένα κράμα φαινομενικά ετερόκλητων στοιχείων, με διαφορετικές καταβολές και προσανατολισμούς. Πίσω από αυτά όμως εντοπίζει κανείς μια κοινή πλατφόρμα: τον αγώνα για επιβίωση, το μόχθο του καθημερινού ανθρώπου, την ανάγκη για ελπίδα, την επιθυμία για τη θεμελίωση ενός καλύτερου αύριο. Όλα αυτά αποτέλεσαν σημεία αναφοράς για τους ανθρώπους της περιοχής και χάραξαν τη συλλογική μνήμη και πορεία τους.
το Ρεμπέτικο και το Λαϊκό Τραγούδι
Η επικράτεια του δήμου φιλοξένησε, ενέπνευσε και γαλούχησε τους ποιητές του πόνου, της φτώχιας και του πάθους που διαμόρφωσαν στο περιθώριο το ρεμπέτικο τραγούδι, που αποτέλεσε και αποτελεί ένα εξαιρετικό κομμάτι του μουσικού μας πλούτου,αλλά και του νεότερού μας πολιτισμού.
Το ρεμπέτικο έδωσε μετά τη δεκαετία του’60 τη σκυτάλη στο λαϊκό τραγούδι, με τις μάντρες, τους καλλιτέχνες και το φυσικό χώρο του Κερατσινίου και της Δραπετσώνας να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο.
Η Ερασιτεχνική Δημιουργία και Παραγωγή
Η ερασιτεχνική δημιουργία που ενθαρρύνεται μέσα από τα καλλιτεχνικά προγράμματα του δήμου, τους πολιτιστικούς φορείς και τα σχολεία της πόλης, παρουσιάζεται σε θεσμούς όπως το Καλλιτεχνόραμα και το Φεστιβάλ Νεολαίας, που καλλιεργούν την αίσθηση μιας σύγχρονης πόλης της δημιουργίας.
Τακτικός Σχεδιασμός
Πρόγραμμα Επανασχεδιασμού Ταυτότητας Δήμου
Σύσταση σχεδίου σχεδιασμού ταυτότητας: συμμετοχή διαφορετικών εκπροσώπων για επίτευξη μέγιστης συναίνεσης
Δημιουργία ταυτότητας: επικεντρώνεται και αναδεικνύει ορισμένα συγκριτικά πλεονεκτήματα / επιλογή επωνυμίας, σχεδιασμός λογοτύπου, οπτική επικοινωνία σε έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα
Σύσταση ομάδας επικοινωνίας: ενοποιημένη επικοινωνία για επίτευξη συνεργιών /μηχανισμός αποτελούμενος από γραφέιο τύπου, γραφείο δημάρχου, γραφείο δημοσίων σχέσεων / επιχείρηση πολιτισμού / εξωτερικούς συνεργάτες
Πρόγραμμα Αστικής Αναζωογόνησης
Ανασχεδιασμός Πολιτιστικού Τομέα
- Σύσταση νέας κοινωφελούς επιχείρησης στον τομέα πολιτισμού - αθλητισμού - περιβάλλοντος
- Επάνδρωση επιχείρησης με εξειδικευμένο προσωπικό
- Εκπόνηση μελέτης και σύνταξη στρατηγικού πλάνου
Υποδομές
- Αναβάθμιση και αξιοποίηση όλων των υφιστάμενων υποδομών και δημιουργία νέων
- Καλλιτεχνικές παρεμβάσεις σε δημόσιους χώρους (εγκαταστάσεις, αρχιτεκτονική κήπων, graffiti κ.λ.π.)
- Ανάδειξη περιοχών με ιστορικό, αρχιτεκτονικό και πολιτιστικό ενδιαφέρον (προσφυγικός συνοικισμός, βιομηχανικά κτίρια, λιμάνι, όρος Αιγάλεω κ.λ.π.)
- Δημιουργία ρεμπέτικης γειτονιάς
Προγράμματα
- Ολοκληρωμένα προγράμματα ενίσχυσης της ερασιτεχνικής δημιουργίας και της καλλιτεχνικής παιδείας στα σχολεία (πρόγραμμα μουσικού προσανατολισμού, θεατρικής αγωγής, χορού, εικαστικών, κινηματογράφου κ.λ.π.)
- Πρόγραμμα ανάδειξης ερασιτεχνικής δημιουργίας φορέων και ΜΚΟ (κριτήρια επιχορήγησης πολιτιστικών συλλόγων, συλλογικές δράσεις κ.λ.π.)
Θεσμοί
- Επανασχεδιασμός υφιστάμενων θεσμών (το Καρναβάλι μετατρέπεται σε Αποκριάτικα, ο Καλλιτεχνικός Σεπτέμβρης σε Κύματα Πολιτισμού)
- Ενίσχυση Φεστιβάλ Νεολαίας και Καλλιτεχνοράματος
- Καθιέρωση Φεστιβάλ Ρεμπέτικου
Προσέλκυση Καλλιτεχνών
- Ενδυνάμωση της τοπικής κοινωνίας των δημιουργών
- Προσέλκυση ταλέντων και δημιουργών μέσω συνεργασιών και ερευνητικών προγραμμάτων
Παροχή κινήτρων για εγκατάσταση δημιουργικών επιχειρήσεων
- Αξιοποίηση υποδομών
- Δημιουργία πολιτιστικών cluster
- Παροχή κινήτρων για πρσέλκυση επενδύσεων
- Συνεργασία με εκπαιδευτικά ιδρύματα (σχολή καλών τεχνών, θεατρικά σχήματα, αρχιτεκτονικές σχολές κ.λ.π.)
Σχεδιασμός μάρκετινγκ
- Ολοκληρωμένο πλάνο ενεργειών μάρκετινγκ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου