Ο Χορός στην Αρχαία Τραγωδία

Ο σκηνοθέτης Κάρολος Κουν έγραψε για το χορό: « Πρωταρχικός παράγοντας του αρχαίου θεάτρου θα είναι πάντοτε ο χορός. Νοηματικά και λεκτικά, ηχητικά και μουσικά, κινησιακά και πλαστικά ο χορός διαμορφώνει το κλίμα του έργου, φωτίζει τους ήρωες και προβάλλει με το πάθος του τα μηνύματα του ποιητή».

Ο όρος «χορός», σύμφωνα με το Νίκο Χουρμουζιάδη στο δοκίμιό του «Περί Χορού, ο ρόλος του ομαδικού στοιχείου στο αρχαίο δράμα», αναφέρεται στο είδος και ακριβέστερα στη μορφή της ερμηνείας και πρόκειται περί μιας κατηγορίας ερμηνευτών που αποδίδουν το λόγο όχι ατομικά αλλά ομαδικά. Στην ομάδα αυτή, η δράση αποσκοπεί στη δημιουργία συνόλου και όχι αθροίσματος, ενώ το αποτέλεσμα επιδιώκεται με την υπαγωγή των επιμέρους ερμηνευτικών μονάδων σε ένα κοινό πρότυπο, που επιβάλλει ομοιόμορφη χρήση των εκφραστικών μέσων, επομένως απόλυτο συντονισμό. Κατά συνέπεια, η ομάδα επιλέγει ως ερμηνευτικές τεχνικές εκφραστικούς τρόπους που επιβάλλουν συντονισμό και ομοιογένεια: επί παραδείγματι, για τα φωνητικά μέσα αξιοποιείται ο επεξεργασμένος ρυθμικός λόγος και μάλιστα τονισμένος σε μουσική, ενώ για τα κινησιακά η όρχηση. Έτσι, συνήθως ο χορός επιφορτίζεται με την απόδοση πιο αφηρημένων και γενικών νοημάτων σε σχέση με τα πιο συγκεκριμένα και ειδικά νοήματα που εκφράζονται από τους ατομικούς ερμηνευτές.

Η όρχηση, ως κεφαλαιώδους σημασίας στοιχείο της μίμησης στο αρχαίο δράμα, σήμερα δεν μπορεί να προσεγγιστεί παρά μόνο από έμμεσες πηγές, όπως π.χ. οι παραστάσεις αγγείων. Έτσι, οι ανεπάρκειες αυτές σε διασωσμένο υλικό αποτέλεσαν ένα γόνιμο πεδίο καλλιτεχνικής έκφρασης και πειραματισμού, που άλλοτε θεωρήθηκε επιτυχής και ευρηματικός, άλλοτε στηλιτεύτηκε ως αισθητικά άκομψος ή προσβλητικός και άλλοτε χαρακτηρίστηκε απλώς ως ενδιαφέρων και καινοτόμος. Σε αντίθεση, λοιπόν, με το λόγο των ηθοποιών ο οποίος απλώς αποτέλεσε αντικείμενο μετάφρασης και απόδοσης, η δράση του χορού ήταν κατά πολύ περισσότερο ρευστή και εύπλαστη.

Ο Χορός, επομένως, για το σκηνοθέτη παραμένει ένας γρίφος που θα πρέπει να λυθεί, ενώ για το χορογράφο ζητούμενο δεν είναι μόνο η οργάνωση της κίνησης ώστε να παράγεται ένα αξιόλογο αισθητικό και καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, αλλά η εξασφάλιση διαλογικής σχέσης κίνησης και αρχαίου κειμένου.